Jak poradzić sobie z agresją?

Bywa, że sami/same stykamy się z agresją lub stajemy się świadkiem sytuacji, kiedy dotyka ona kogoś innego. Zdarza się, że nie wiemy, jak reagować. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, jeżeli nie potrafimy tego nazwać agresją, choć czujemy się z daną sytuacją nieswojo. Jak zachować się, kiedy słyszymy niewybredne komentarze na swój temat? Jak sobie poradzić z regularnymi uszczypliwościami pod swoim adresem?

Minimalna agresja

Kiedy słyszymy uszczypliwości na temat naszego wyglądu albo ironiczne uwagi dotyczące naszych ocen szkolnych, to zazwyczaj nie nazywamy tego agresją. Tymczasem to tzw. minimalna agresja. Pojawia się w relacjach rówieśniczych, również w relacjach z dorosłymi. Nie powoduje widocznych szkód. Nie wracamy do domu z podbitym okiem czy złamanym żebrem, ale czujemy się np. źle ze sobą, często zawstydzeni, mamy poczucie winy. Przejawem agresji minimalnej są różnego rodzaju przytyki, komentarze, złośliwości, żarty czy działania wywołujące w innych zażenowanie lub właśnie poczucie winy lub wstydu. Zdarza się, że minimalna agresja jest wstępem do otwartych zachowań agresywnych. Ktoś najpierw słownie atakuje znajomych, a potem wszczyna bójki czy awantury.

Jak poradzić sobie z minimalną agresją?

Doświadczanie agresji minimalnej, jeżeli dzieje się to regularnie, może odbijać się m.in. na poczuciu własnej wartości. Towarzyszą temu przykre emocje, takie jak wstyd. Zaczynamy myśleć, że coś z nami jest nie tak. Zdarza się także, że nie jesteśmy w stanie dostrzec, że ktoś robi nam w ten sposób krzywdę. Na tyle przywykliśmy już do uszczypliwości, niewybrednych żartów czy po prostu drobnych docinków, że ich nie dostrzegamy. Dlatego, aby poradzić sobie z agresją, trzeba zauważyć, że ona się wydarza. To być może najtrudniejsza część procesu radzenia sobie. Jak to zrobić?

• Zauważ to – w momencie, kiedy poczujemy, że dany komentarz to dla nas „za dużo” albo poczujemy się z nim nieswojo, to może właśnie oznaczać agresję minimalną.
• Poszukaj wsparcia – jeżeli nie uda nam się od razu zareagować, możemy dać sobie chwilę czasu na zebranie myśli. To dobry moment, żeby z kimś o tym porozmawiać i wzmocnić się przed podjęciem działań.
• Zareaguj – możemy jasno wytyczyć swoje granice, mówiąc o tym. Pomaga w tym wzór asertywnej wypowiedzi, który składa się z tych trzech części: F-akt, U-czucie, P-rośba/potrzeba. Szczegółowo został omówiony w tekście: Jak rozwijać w sobie asertywność? Przykładowo: „Mówisz mi przykre rzeczy. Rani mnie to. Daj mi spokój”.

Co pomaga?

• Nazywanie emocji własnych i emocji osoby, która zachowuje się agresywnie, np. krzyczy. Ludzie bywają agresywni słownie lub podnoszą głos, bo często nie radzą sobie z własnymi emocjami. Przykładowe zdanie: „Widzę, że się złościsz, ale kiedy krzyczysz, robi mi się przykro i nie chcę już z tobą rozmawiać”.
• Powiedzenie o konsekwencjach danego zachowania oraz pokazanie innych możliwości rozwiązania sprawy. Przykładowe zdanie: „Jeżeli nie przestaniesz krzyczeć, odejdę stąd. Wrócimy do tego, kiedy ochłoniemy”.
• Jeżeli nasze wypowiedzi nie działają i druga osoba nie zmienia swojego zachowania, należy zakończyć rozmowę i odejść.

Jak poradzić sobie w sytuacji, kiedy jesteśmy świadkami agresji fizycznej?

Na agresję należy reagować. Brak reakcji może być potraktowany jako przyzwolenie. Trzeba jednak zachować ostrożność, szczególnie w przypadku agresji fizycznej. Jako pierwszą i najważniejszą regułę radzenia sobie z cudzą agresją należy przede wszystkim przyjąć zasadę ratownictwa medycznego, czyli zadbać o swoje bezpieczeństwo. Jeżeli widzisz, że ktoś niszczy cudze mienie, odejdź i wezwij pomoc. Jeżeli zauważysz przejawy agresji fizycznej wobec innych osób, również wezwij pomoc. Jeżeli widzisz, że może Ci coś zagrażać, nie angażuj się fizycznie w to zdarzenie. Możesz zacząć krzyczeć „Pożar! Pali się!”, co zwróci uwagę otoczenia i może zdezorientować agresora.

---

Niereagowanie na zachowania agresywne sprawia, że przybierają one na sile. Jeżeli ktoś obraża innych, sprawia im przykrość nie widząc, że nie ma to zgody, zaczyna robić to częściej. Dlatego warto reagować, zarówno wtedy, kiedy to dotyczy nas, jak i innych.